Wat gaan we doen om het beleidsdoel te realiseren?

In de provincie Zuid-Holland wordt het innovatiepotentieel onvoldoende benut terwijl er een extra uitdaging ligt in de transitie naar een duurzame, circulaire en digitale economie. De provincie wil het innovatiepotentieel daarom beter benutten om (brede) welvaart te behouden en liefst te verhogen, én het mogelijk te maken dat bedrijven een grotere bijdrage leveren aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen, vooral aan de transitie naar een duurzame, circulaire en digitale economie. Veel van de in dit hoofdstuk genoemde programma’s en regelingen dragen bij aan provinciebrede transities als digitalisering, klimaatadaptatie, duurzaamheid en de energietransitie.

Bovendien zorgt innovatie ervoor dat er een klimaat ontstaat waarin bedrijven zich graag willen vestigen: innovatie is cruciaal voor het behoud van de economische positie van Zuid-Hollandse bedrijven. Door innovatie kunnen concurrentievoordelen worden behaald en kan meer toegevoegde waarde worden gegenereerd voor economie en maatschappij, hier en elders.

Innovatie stimuleren gebeurt door innovatieve ecosystemen te stimuleren en te versterken waarin bedrijven functioneren. Dat betekent dat we kijken naar de ‘omgeving’ waarin bedrijven opereren, om daarbij aan te sluiten met beleidsinterventies. De provincie is de ultieme laag om deze ecosystemen te laten floreren en de samenwerking tussen (grote en kleine) bedrijven, kennisinstellingen en overheden te stimuleren.

Daarbij vervult het innovatieve midden- en kleinbedrijf (mkb), met name binnen de topsectoren van Zuid-Holland een sleutelrol als kraamkamer van vernieuwende ideeën, producten en processen. We hebben daarnaast aandacht voor alle soorten bedrijven, waarbij grote bedrijven meestal geen hulp nodig hebben maar wel interessant zijn als sterke partners in de transities. Het brede mkb vormt de ruggengraat van de lokale en regionale economie, waarin ze ook geworteld zijn. Transities zijn pas succesvol als niet alleen een kopgroep innovaties ontwikkelt, maar ook het ‘peloton’ van het brede mkb én de grote bedrijven meegaan in de transities.

Door in te zetten op transities en innovatie zorgen wij ervoor dat Zuid-Holland klaar en weerbaar is voor de toekomst.

Om de doelen op gebied van innovatie te bereiken worden de volgende succesvolle subsidieregelingen open gesteld:

• MKB Innovatiestimulering Topsectoren (MIT) om regionale innovatie binnen de topsectoren te stimuleren; voorwaarde is dat de verwachte jaarlijkse rijksmiddelen voor deze regeling voor aanvang van het jaar 2024 definitief beschikbaar worden gesteld. Op moment van schrijven is dit proces nog in gang;
• Regionale Netwerken voor innovatie in Zuid-Holland, om het organiserend vermogen van innovatieve economische clusters en hun onderlinge verbondenheid te versterken.

Daarnaast zijn middelen beschikbaar om bij te dragen in de volgende onderwerpen:

• Vormgeven en uitwerken van prioriteiten uit de nationale en regionale Groeiagenda;
• Vaste financiering van de InnovationQuarter-organisatie, de regionale ontwikkelingsmaatschappij van Zuid-Holland;
• Vaste financiering van de Economic Board Zuid Holland (EBZ) organisatie;
• Campusomgevingen, fieldlabs, innovatieprogramma’s en voucherregelingen: het betreft middelen uit de Europese EFRO-regeling via het Kansen voor West-programma . De Europese middelen lopen hierbij niet via de provinciale administratie maar via de managementautoriteit van het Kansen voor West-programma, dit is de gemeente Rotterdam;
• Inrichting en uitwerking van de Spacecampus in het kader van de regiodeal Noordwijk, met name gericht op het ‘basecamp gebouw’ dat een centrale functie op het terrein moet krijgen;
• Het Startup in Residenceprogramma en andere activiteiten die het Innovatieteam uitvoert;
• Het project ACCEZ voor ontwikkeling van hergebruik in basismaterialen van onder meer de bouwwereld;
• Breed mkb, waarbij wordt gewerkt aan een robuust ecosysteem voor ondernemerschap om het brede midden- en kleinbedrijf in Zuid-Holland te versterken en te ondersteunen, onder meer via de subsidieregeling ‘MKB-deals’ met gemeenten;
• Leerpark Drechtsteden, bedoeld om het innovatieklimaat in de maritieme maakindustrie te versterken door de vestiging van startups en scale-ups. Daartoe wordt de centrale campus Leerpark verder ontwikkeld met onder andere de ‘Maakfabriek’.

Externe middelen
Voor de subsidies van Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en Europese territoriale samenwerking (Interreg) is de nieuwe Europese zevenjaarsperiode in 2021 ingegaan. Voor de gehele zeven jaar is er vanuit EU en Rijk circa € 35 mln beschikbaar voor Ambitie 4, onderwerp innovatie. Op basis van de huidige openstellingsstrategie worden de middelen met name besteed aan de ontwikkeling van de campusomgevingen, innovatieprogramma’s en voucherregelingen.

Beleid voor belangrijke sectoren als Life Science and Health, Smart Industry en Biobased (eiwittransitie) wordt vastgesteld in de verdere uitwerking van het Collegeakkoord 2023-2027 die momenteel plaats vindt. De weerslag zal worden opgenomen in de Voorjaarsnota 2024. Dat geldt ook voor gedetailleerd beleid rondom campusomgevingen en fieldlabs, hier zijn voorlopig al wel middelen geplaatst.

Het programma zet de onderstaande thema’s voort, waarbij er prioriteit wordt gegeven aan de transities in digitalisering en verduurzaming van energie, water en logistiek. Dit jaar wordt onder meer uitgevoerd:

• Modernisering van het teeltareaal zoals ondersteuning van de gebiedsontwikkelingsprocessen Broekpolder en Oranjepolder (Greenport West-Holland) en Baan- en Sotaweg (Greenport Aalsmeer). Daarnaast wordt verder gewerkt aan passend ruimtelijk beleid, het creëren van innovatieve tuinbouwruimte en aan verduurzaming van het productie-areaal en de dynamische glasmonitor. De provincie stimuleert samen met de partners in de Greenport West-Holland de transitie naar duurzame teelt door duurzaam waterbeheer en de ‘emissieloze kas’ te bevorderen, in lijn met de uitgangspunten van het ZH-PLG.
• Inzet op energietransitie door voortzetting Energie Akkoord Greenport West-Holland. Hier komen uit voort:
  • Onderzoek naar duurzame energie-oplossingen voor de sector.
  • Kennisdeling en netwerkontwikkeling die energieprojecten rond glastuinbouwclusters bespoedigen, zoals geothermieboringen en afspraken over (boven)regionale warmteplannen en aansluitingen voor glastuinbouwbedrijven daarop.
• Inzet op concrete verbindingen via spoor en binnenvaart voor verslogistiek om te verduurzamen en uitstoot te verlagen. Dit gebeurt in samenwerking met bedrijven. Daarnaast draagt de provincie bij optimalisering afhandeling goederentreinen, optimalisering van de locaties van de logistieke en handelsbedrijven en de slimme emissieloze koelcontainer. Hier zijn mogelijkheden aanwezig voor aanspraak op rijksgelden vanuit bijvoorbeeld het Nationaal Groeifonds en -op infrastructuurgebied- vanuit het ‘Bestuurlijk Overleg Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport Goederenvervoercorridor’(BO MIRT GVC).
• De ontwikkeling van het agrologistieke cluster Dutch FreshPort ( het gebied Ridderkerk - Barendrecht, als vitaal onderdeel van de Greenport West Holland zal onverminderd voortgaan. De provincie zet in op de mogelijkheden tot campusontwikkeling voor technologische innovaties, verduurzaming en verbetering van de bereikbaarheid en bestuurbaarheid in het gebied.
• Continuering van het innovatiepact Greenport West-Holland door bijdragen aan innovatieprojecten op het gebied van circulair, duurzaamheid en digitalisering, zoals inzet op weerbaar telen.
• Deelname aan internationale beurzen en verstevigen van Europese samenwerkingsmogelijkheden in het ERIAFF-netwerk binnen de Plants werkgroep.
• Voortzetting van de jaarlijkse subsidies voor de Zuid-Hollandse Greenports voor versterking van het netwerk om op triple helixniveau samen te werken. Hiermee wordt de benodigde transitie in de glastuinbouw naar duurzaam en digitaal versneld.
• De nulmeting van de tuinbouwmonitor wordt uitgewerkt. Door monitoring en dataverzameling kunnen we zichtbaar maken wat de stand van zaken is van de economische toegevoegde waarde en de benodigde transitie en verduurzaming in onze regio en welke stappen nog gezet moet worden om onze ambities te halen.

Het Haven Industrieel Complex (HIC) in Rotterdam en omgeving is van groot belang voor de regionale en nationale economie en werkgelegenheid en vormt een onmisbare schakel in de transitie naar een nieuwe economie. Hierbij gaat het om het helpen realiseren van een CO2-arme, circulaire en slimme haven en benutting van de economische kansen die hiermee gepaard gaan.

De provincie richt zich bij de transitie van het HIC op:

• samenwerking en innovatie stimuleren
• havengerelateerde ontwikkelingen en overslaglocaties ruimtelijk mogelijk maken
• een energie- en grondstoffenefficiënte haven stimuleren en faciliteren
• de greenport- en mainportrelatie stimuleren door het bedrijfsleven te faciliteren

De inzet van de provincie bij de transitie van het HIC is zowel terug te vinden in Beleidsdoel 3-3 ‘Naar een duurzaam energie- en grondstoffensysteem in de industrie’ als in Ambitie 4 ‘Concurrerend Zuid-Holland’. In Beleidsdoel 3-3 ligt de focus op afspraken uit het Klimaatakkoord voor een energie- en grondstoffenefficiënte industrie in Zuid-Holland, waaronder de industrie die in de Rotterdamse haven is gevestigd. Hiervoor kan ook gebruik gemaakt worden van generiek instrumentarium uit Ambitie 4, onder andere op het gebied van innovatie zoals de RNIZ-regeling voor netwerken.

In Beleidsprestatie 4-1-3 zijn incidentele procesmiddelen geraamd om studies te ondersteunen en pilots uit te voeren op het gebied van maritiem.
In 2024 / 2025 is in totaal incidenteel € 3 mln geraamd voor een subsidie-openstelling Kansen voor West 3, die zich richt op verduurzaming van het HIC.

De provincie heeft de beschikking over een eigen projectorganisatie. Hiermee zetten we in op de 4 gedefinieerde pijlers:

• Goede digitale infrastructuur zoals 5G en glasvezel;
• Stimuleren van digitale innovaties zoals kunstmatige intelligentie (AI) en quantumtechnologie;
• Mensgerichte transitie met de focus op kennis en vaardigheden in de arbeidsmarkt, het brede mkb, smart city initiatieven (zoals slimme lantarenpalen) en ethiek en waarden;
• Het stimuleren van ‘cyberinnovatie’ en ‘cyberbewustzijn’ bij bedrijven.

Omdat met name het brede mkb en ook kleine en middelgrote gemeenten het lastig hebben bij bovengenoemde onderwerpen, willen we kennis en bewustzijn onder deze doelgroepen verspreiden. Hierbij werken we samen met andere provinciale initiatieven zoals de Human Capital Agenda en het interne digitaliseringsprogramma in het provinciehuis.

De provincie gebruikt het budget verder voor activiteiten om partijen zoals fieldlabs met elkaar te verbinden, bijvoorbeeld op het thema Smart City en Cyberveiligheid waarin wordt samengewerkt met The Hague Security Delta. We willen ons focussen op toepassing van technologieën zoals AI en Quantum. Daarnaast willen we ons richten op de profilering van Zuid-Holland als regio voor de ontwikkeling van sleuteltechnologieën.

Samen met Beleidsprestatie 4-1-1 Innovatie Stimuleren wordt ingezet op cofinanciering van een regionale European Digital Information Hub (EDIH) in Zuid-Holland. Deze EDIH, genaamd DigitalZH, is in 2023 gestart met de ondersteuning van bedrijven in hun digitale transformatie en doet dit zonder winstoogmerk. Deze ondersteuning kan bestaan uit testruimte bieden, netwerkactiviteiten initiëren, (potentiële) medewerkers trainen en opleiden, digitale transformatie ondersteunen en toegang tot financiering mogelijk maken.

De strategie Circulair Zuid-Holland is in 2020 vastgesteld. De provincie Zuid-Holland vervult de rol van opdrachtgever, verbinder en aanjager binnen de transitiethema’s Bouw, Groene Grondstoffen en Voedsel, Maakindustrie en Kunststoffen. De activiteiten zijn gericht op:

• De uitbouw van de circulaire vernieuwersnetwerken, hun ambities en agenda’s. Het gaat hierbij om de thema’s biobased bouwen, natuurlijke reststromen, circulaire zonne-energie en de opbouw van een netwerk voor retoursystemen voor plastic verpakkingen;
• Vernieuwende doorbraakprojecten stimuleren en uitvoeren die de circulaire toekomst hanteerbaar en tastbaar maken. Hiervoor stellen we de subsidieregeling Circulair Zuid-Holland opnieuw open;
• Kennisdeling en regionale samenwerking rond het thema circulair verder stimuleren en ondersteunen, met speciale aandacht voor gemeenten;
• De agenda Circulair Zuid-Holland actualiseren, een provinciebreed onderwerp dat alle ambities raakt. Elke ambitie heeft 2022 een eerste agenda opgeleverd met de bijdrage die zij levert aan de transitie naar een circulaire maatschappij.

Om doelstellingen te realiseren zijn de volgende activiteiten en initiatieven geprogrammeerd:

• Verlenging van de subsidieregeling Verduurzaming bedrijventerreinen om maatregelen voor Energiebesparing en duurzame opwekking en Verduurzaming in groen en Circulariteit te subsidiëren.
• Openstelling van de subsidieregeling planvorming bedrijventerreinen om samenwerkingsverbanden van bedrijven op te richten en te stimuleren toe te werken naar toekomstbestendige bedrijventerreinen.
• Openstelling van de subsidieregeling planvorming detailhandel om samenwerking binnen winkelgebieden te stimuleren vitale centra te realiseren en leegstand tegen te gaan.
• Naar aanleiding van de behoefteraming kantoren de Omgevingsverordening en Omgevingsprogramma evalueren en waar nodig aanpassen. Na aanpassing de regionale kantorenvisie voorbereiden.
• Onderzoek naar, monitoring van en kennisdeling over de bedrijventerreinen-, winkelgebieden- en kantorenmarkt, door data te verzamelen en in te kopen, masterclasses te organiseren en pilots uit te voeren.
• Het monitoren van de regionale kantoren- en bedrijventerreinenvisies.
• Het verder uitwerken van de instrumenten uit de bedrijventerreinenstrategie. Het betreft onder meer beslissingslijnen over te behouden terreinen, minimale milieucategorieën en functiemenging op terreinen.
• Op basis van overleg met het externe veld (zoals parkmanagers en ambassadeurs bedrijventerreinen, centrummanagement winkelgebieden en gemeenteambtenaren detailhandel) maatregelen nemen en uitvoeren om bedrijventerreinen en winkelgebieden toekomstbestendig en vitaal te houden en te maken.
• Verdieping in afstemmen met de andere opgaven op ruimtelijk gebied (opgaven ruimte, wonen, bodem, mobiliteit en milieu), om te borgen dat de positie die de provincie op verstedelijkingsdossiers inneemt integraal wordt bepaald.
• Het verder uitwerken van een ruimtelijk-economische strategie om inzicht te krijgen in de gewenste ruimtelijke economische toekomst/inrichting van de provincie Zuid-Holland (binnen realistische kaders) en het  instrumentarium dat nodig is om dat te realiseren.
• Verdieping in afstemmen met en bijdragen aan de transitieopgaven zoals circulair, energietransitie en klimaatadaptatie.

De beoogde acties om de afgesproken doelstellingen te bereiken zijn:

• Instandhouding van het programmateam, in samenwerking met InnovationQuarter en de Economic Board Zuid-Holland.
• Een meerjarige subsidieregeling waarin partijen subsidie kunnen aanvragen voor specifieke sectoren binnen de regionale arbeidsmarkt, aansluitend bij de doelstellingen van de Human Capital Agenda 2.0 Zuid-Holland.
• Samenwerking met andere provincies in Nederland, al dan niet in IPO-verband, waar vergelijkbare projecten voor de arbeidsmarkt zijn of worden ontwikkeld.
• Deelname aan en betrokkenheid bij landelijke arbeidsmarktinitiatieven die zijn gehonoreerd door het Groeifonds.
• Deelname aan en betrokkenheid bij het regionale transitieplan voor Groot Rijnmond en het Haven-Industrieel Complex (HIC) waaronder de Human Capital Coalitie Energietransitie (HCCE) in de haven.

Beoogd effect:

• Een goed functionerende, veerkrachtige en adaptieve arbeidsmarkt waarbij de betrokken partijen vanuit hun rol en verantwoordelijkheid ertoe bijdragen het aanwezige potentieel te gebruiken;
• Een beroepsbevolking die een positieve vestigingsvoorwaarde voor (toekomstbestendige) bedrijven is.

Voor 2024 zijn de volgende activiteiten en initiatieven geprogrammeerd:

• Restaureren en herbestemmen van rijksmonumenten. Met de bijbehorende subsidieregeling verlenen we subsidies voor de restauratie van rijksmonumenten, waarbij specifieke aandacht is voor de restauratie van daken van agrarisch erfgoed. Ook stimuleren we door subsidies en opdrachten duurzaamheids- en toegankelijkheidsmaatregelen voor herbestemming van rijksmonumenten en monitoren we met de Erfgoedmonitor de restauratieachterstand.
• Bijdragen aan verbouwing en vernieuwing van het museum Prinsenhof in Delft . Op basis van coalitieakkoord 2023-2027 toegevoegd.
• Verlenen van boekjaarsubsidie om het vakmanschap in de restauratiemarkt te bevorderen.
• Ontwikkelen van erfgoedlijnen: Om ons erfgoed beter beleefbaar te maken, ontwikkelen we erfgoedlijnen, samen met zo’n 300 in- en externe partners. Met de subsidieregeling voor Erfgoedlijnen subsidiëren we uitvoeringsprojecten op advies van de erfgoedtafels.
• Verlenen van subsidies voor regulier en groot onderhoud molens. Door groot onderhoud is het mogelijk kostbaardere restauraties aan molens uit te stellen. Door hier jaarlijks geld beschikbaar voor te stellen, kunnen wij de kosten voor de instandhouding van de Zuid-Hollandse molens over de langere termijn zo laag mogelijk houden. Bovendien blijven de monumentale waarden van deze werktuigen behouden en kunnen deze op veilige wijze worden opengesteld voor het publiek.
• Verlenen van boekjaarsubsidie aan het Erfgoedhuis, zodat deze organisatie in staat is conform de gemaakte afspraken bij te dragen aan de erfgoedsector in Zuid-Holland. In lijn met het indexeringsbeleid wordt de boekjaarsubsidie voor het Erfgoedhuis geïndexeerd.
• Borgen en benutten van culturele identiteit en erfgoed binnen grote transitieopgaven met invloed op het (cultuur)landschap en ruimtelijke kwaliteit, waaronder de ruimtelijke puzzel en landelijke Erfgoeddeals.
• Toerisme in balans: Met de subsidieregeling toerisme worden projecten ondersteund die duurzaam toerisme stimuleren en bijdragen aan andere maatschappelijke opgaven. Ook worden regionale samenwerkingen met onder meer het Nationale Park Hollandse Duinen en de data-alliantie ondersteund.

Gezien de inhoudelijke samenhang tussen recreatie en toerisme zal de afstemming hiertussen worden versterkt. Bij Voorjaarsnota 2024 zal worden voorgesteld om het budget voor toerisme onder een beleidsdoel onder te brengen met het budget voor recreatie en sport.

Om de doelstellingen van het coalitieakkoord te realiseren zijn de volgende activiteiten en initiatieven geprogrammeerd voor 2024:

• Beheer van het provinciaal depot voor archeologische vondsten. De middelen zetten we in voor het collectiebeheer, waaronder verdere digitalisering van analoge opgravingsdocumentatie en adequate huisvesting.
• In 2024 treffen we verdere voorbereidingen voor de verhuizing naar een nieuw provinciaal archeologisch depot. Hiervoor wordt samengewerkt met de gemeente Katwijk, die optreedt als bouwheer voor de aanbouw van de locatie waarin het nieuwe depot wordt gehuisvest. Daarnaast werken we aan het programma ‘Huis op Orde’, waarin de werkprocessen in ons depot verder worden gestroomlijnd, alle (digitale) data actueel worden gehouden en de provinciale collectie gereed wordt gemaakt voor verhuizing naar de nieuwe locatie.
• Publieksbereik archeologie: in 2024 zullen wij ons bezinnen op de wijze waarop wij onze ambities op het terrein van publieksbereik willen realiseren. Dit doen we in samenwerking met onder andere het Erfgoedhuis Zuid-Holland.
• Limes Unesco. In 2021 is de Neder-Germaanse Limes tot Werelderfgoed benoemd. We werken samen met Nederlandse en Duitse partners in een samenwerkingsregeling om aan de eisen van Unesco te voldoen.

Om de afgesproken doelen te behalen dragen we bij aan de culturele basisinfrastructuur in Zuid-Holland. We financieren de volgende culturele instellingen in Zuid-Holland:

• Probiblio, om de openbare bibliotheken in onze provincie te ondersteunen. Probiblio voert daar wettelijke taken voor uit die voortvloeien uit de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen en die zijn opgenomen in het geactualiseerde provinciale toetsingskader (2022).
• Kunstgebouw. Het Kunstgebouw biedt als expert op het terrein van cultuuronderwijs tweedelijns ondersteuning aan gemeenten en onderwijs in Zuid-Holland via de programma’s Cultuureducatie met kwaliteit (CmK), kijkkunst en doekunst voor het primair onderwijs. De organisatie is versterkt en de uitbreiding naar het voortgezet onderwijs en cultuurparticipatie wordt voortgezet.
• Jeugdtheaterhuis. Het Jeugdtheaterhuis biedt binnenschoolse en buitenschoolse theatereducatie- en musicallessen voor jongeren op 5 locaties in de provincie Zuid-Holland, daarnaast is het werkgebied in de Krimpenerwaard uitgebreid.
• Popunie. De Popunie ondersteunt beginnende popmuzikanten met een helpdesk, cursussen en workshops. Daarnaast bevordert Popunie het optreedklimaat. Popunie zorgt voor aansluiting van de provincie bij het landelijke programma Kunstbende, een talentenwedstrijd voor jongeren.
• SEOP. Stichting Educatieve Orkest Projecten (SEOP) heeft als doel kinderen te laten kennismaken met klassieke muziek, met name symfonieorkesten via diverse projecten voor het primair onderwijs, onder meer het project Gershwin.
• Bevrijdingsfestival. De provincie ondersteunt het bevrijdingsfestival Rotterdam.

In 2021 is, in samenwerking met gemeenten opdracht gegeven voor een advies over samenwerking cultuurbeleid Zuid-Hollandse gemeenten, provincie en het Rijk. Dit heeft geleid tot een samenwerkingsagenda waarin afspraken zijn gemaakt over acties door de provincie, gemeenten en tweedelijnsinstellingen. Wij rollen de samenwerkingsagenda cultuurparticipatie verder uit en verstevigen de lobby richting het Rijk. Zeker met het oog op de stelseldiscussie die landelijk over cultuur zal gaan spelen, zoeken we actief de samenwerking met de gemeenten en met het ministerie van OCW. In overleg met de cultuurinstellingen leggen we nieuwe afspraken vast waarbij het nieuwe coalitieakkoord leidend zal zijn.