Samenvatting

Voor u ligt de Begroting 2024. Deze geeft inzicht in de Zuid-Hollandse opgaven die de provincie aanpakt, hoe zij dat gaat doen en hoeveel financiële middelen daarbij in de periode 2024-2027 ingezet gaan worden. De indeling van de begroting is wettelijk bepaald in het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten .

De Begroting 2024 is opgebouwd uit zes onderdelen:
1. Bestuurlijke inleiding
2. Financieel beeld
3. Beleidsbegroting: Ambitieplan
4. Beleidsbegroting: Paragrafen
5. Financiële begroting
6. Bijlagenboek

1) In de bestuurlijke inleiding geven we de belangrijkste doelstellingen voor de komende periode weer. Daarnaast behandelen we op hoofdlijnen een aantal belangrijke ontwikkelingen voor de provincie en wijzigingen in de begroting.

2) In het financieel beeld geven we inzicht in hoeveel middelen er worden ingezet, de mutaties op het begrotingssaldo en het effect hiervan op de algemene reserve. Bovendien geven we een lange termijn doorkijk en inzicht in hoe de begroting financieel is opgebouwd.

3/4) De beleidsbegroting bestaat uit het ambitieplan en de paragrafen.
Een ambitieplan is een samenhangend geheel van beleidsdoelen en beleidsprestaties en bevat per ambitie:

• De doelstelling, in het bijzonder de beoogde maatschappelijke effecten, toegelicht aan de hand van beleidsindicatoren die bij ministeriële regeling zijn vastgesteld.
• De wijze waarop we die effecten willen bereiken, en de betrokkenheid hierbij van verbonden partijen.
• De raming van baten en lasten.

Omdat het coalitieakkoord nog nader uitgewerkt wordt bevat dit onderdeel op het niveau van de beleidsprestaties nog teksten uit het Coalitieakkoord 2023-2027. De verdere uitwerking van dit akkoord in de beleidsprestaties zal landen in de Voorjaarsnota 2024.

Paragrafen
In de begroting zijn in afzonderlijke paragrafen de beleidslijnen vastgelegd over relevante beheersmatige aspecten en lokale heffingen.

Opzet van de begroting
De begroting bestaat uit de 7 ambities van het Coalitieakkoord 2019-2023:
1. Samen werken aan Zuid-Holland
2. Bereikbaar Zuid-Holland
3. Schone energie voor iedereen
4. Concurrerend Zuid-Holland
5. Versterken natuur in Zuid-Holland
6. Sterke steden en dorpen in Zuid-Holland
7. Gezond en veilig Zuid-Holland.

Hoofdstuk 8 - Financiën en Organisatie - is opgenomen binnen Overzicht Algemene middelen en Organisatie en de paragraaf Bedrijfsvoering.

Opbouw van een ambitie

• De ambitie wordt verder uitgewerkt in
  • Beleidsdoelen - wat willen we bereiken?
  • Beleidsprestaties - wat gaan we daarvoor doen? De koppeling met het coalitieakkoord wordt verder uitgewerkt in de voorjaarsnota 2024.
• Provinciale Staten stelt de uitwerking van de ambities en beleidsdoelen vast, Gedeputeerde Staten stelt de uitwerking van de beleidsprestaties vast.
• Wettelijke Indicatoren worden in de beleidsbegroting in 1 overzicht gepresenteerd.

In de inleiding van elke ambitie staat wat de centrale maatschappelijke opgaven voor de leefomgeving van Zuid-Holland is. De in de ambitie opgenomen beleidsdoelen zijn uitgewerkt naar wat de provincie wil bereiken en met welke partijen zij samenwerkt. De beleidsdoelen zijn verder uitgewerkt in beleidsprestaties, hier geeft Gedeputeerde Staten informatie aan Provinciale Staten over wat er gedaan gaat worden om de beleidsdoelen te realiseren. De inhoud van het Coalitieakkoord 2023-2027 ‘Krachtig Zuid-Holland’ is daarbij leidend.

Omgevingsbeleid en de P&C producten
De begroting is nauw verbonden met het omgevingsbeleid. We werken toe naar een situatie waarin de ambities en de beleidsprestaties van de begroting en het omgevingsbeleid identiek zijn aan elkaar.

Doelmatigheid en doeltreffendheid zijn voor ons belangrijke thema’s. Wij geven inzicht in hoe de inzet van onze middelen bijdraagt aan onze beleidskeuzes. We geven dit vorm via de doorontwikkeling van het omgevingsbeleid. In de Begroting 2020 hebben wij aangekondigd dat omgevingsbeleid en begroting qua structuur naar elkaar toegroeien. We hebben hierin een forse stap gezet. Beleidsprestaties (begroting) en beleidskeuzes (ontwerp-Omgevingsvisie) zijn grotendeels gelijkgeschakeld.
In de begroting zijn indicatoren opgenomen die wettelijk verplicht zijn en die in de financiële verordening zijn opgenomen.

Daarnaast blijven we u uiteraard informeren over doelmatigheid en effectiviteit via bestaande instrumenten. Via de reguliere planning & controlcyclus rapporteren wij in voorjaarsnota, najaarsnota en jaarrekening over de voortgang van doelen en inzet van middelen daarbij. En ook het tweejaarlijkse onderzoek naar doeltreffendheid van subsidies is hierbij belangrijk. Een groot deel van onze middelen geven wij immers uit via dit instrument.

Producten binnen de planning & control cyclus
De planning & controlcyclus bestaat naast de begroting, kadernota, de voor- en najaarsnota en de jaarrekening ook uit het Programma Zuid-Hollandse Infrastructuur (PZI). Deze bieden we eenmaal per jaar aan Provinciale Staten aan als bijlage bij de begroting.

De begroting is altijd leidend, hier worden de beleidsdoelen en inzet van middelen in geaccordeerd door Provinciale Staten. Deze stellen we tweemaal per jaar bij met de voor- en najaarsnota. Bij de jaarrekening volgt de beleidsmatige en financiële verantwoording.
Het PZI geeft hierop een nadere detailuitwerking van beleid naar projecten en de bijbehorende middelen. Daarnaast zetten we dit in voor externe communicatie.
In de kadernota geven we een meerjarig beeld  van de financiële positie van de provincie, rekening houdend met (externe) ontwikkelingen en strategische afwegingen.
In de kadernota is een bijlage opgenomen die inzicht geeft in de wijzigingen in ambitie Bereikbaar Zuid-Holland. Voorheen stond dit bekend als het 'Kaderbesluit Infrastructuur'. Hierin zijn strategische keuzes opgenomen rond aanpassing en verdeling van financiële ruimte binnen de ambitie Bereikbaar Zuid-Holland en het Programma Zuid-Hollandse Infrastructuur (PZI) voor zowel instandhouding van infrastructuur als de aanleg van nieuwe infrastructuur. De effecten hiervan, bijvoorbeeld het verschuiven van kapitaallasten, worden opgenomen in de kadernota.

In onderstaande tabel is opgenomen welke producten in welke kalendermaand worden behandeld in een vergadering van Provinciale Staten. De producten hebben betrekking op het begrotingsjaar 2024.

Classificatie bijstellingen
In deze begroting is een divers aantal bijstellingen opgenomen. Om de leesbaarheid te vergroten en de besluitvorming door Provinciale Staten te faciliteren is in de toelichting op de 3e W-vraag ‘Wat mag dat kosten?’ per bijstelling een classificatie toegevoegd.

Getalnotatie (v) en (n)
In de toelichting op de 3e W-vraag 'Wat mag dat kosten?' is per bijstelling in de titel aangegeven wat het financiële effect van die bijstelling is. Dit moet als volgt worden gelezen:

• Een (v) betekent dat de lasten worden verlaagd en/of de baten worden verhoogd.
• Een (n) betekent dat de lasten worden verhoogd en/of de baten worden verlaagd.

Per bijstelling is vervolgens aangegeven hoe dit financiële effect wordt verwerkt. Bijvoorbeeld dat het verrekend wordt met een daarvoor ingestelde reserve, een bijbehorende specifieke uitkering of met het begrotingssaldo.

Lastencategorieën
In deze begroting wordt in het samenvattend financieel beeld, en daarnaast in elke ambitie bij de 3e W-vraag 'Wat mag dat kosten?', inzicht gegeven in de opbouw van de lasten via een grafiek. De lasten zijn daarbij onderverdeeld in vier categorieën:  

• Arbeidskosten: betreft de loonkostenformatie zoals opgenomen onder A in de paragraaf Arbeidscapaciteit
• Kapitaallasten: betreft de kapitaallasten als gevolg van een investering.
• Subsidies en inkomensoverdrachten: betreft de lastneming van subsidies en daarnaast bijdragen aan (met name) andere overheidsinstellingen.
• Overige lasten: betreft de lasten die niet gerekend worden tot de hiervoor genoemde categorieën.

De categorie 'subsidies en inkomensoverdrachten' vormt een omvangrijk deel van de provinciale begroting. In deze categorie zijn de lasten begroot van subsidies, waaronder de concessie voor het openbaar vervoer. Daarnaast zijn hierin de bijdragen opgenomen die de provincie verstrekt aan andere overheidsinstellingen, zoals de omgevingsdiensten. Dergelijke bijdragen worden in de verslaggevingsregels (Iv3) aangeduid als 'inkomensoverdrachten'.

Verwerking amendementen en moties vorige P&C producten in deze begroting
In deze begroting zijn een aantal aangenomen moties en amendementen verwerkt:

• Motie 1159 Sturen op Brede welvaart: niet alleen geld telt. De toelichting op de brede welvaart vindt u in het onderdeel duurzame ontwikkeling onder het financiële beeld.
• Motie 1214 Indicatoren voor meer slagvaardigheid. Het behandelplan is aan Provinciale Staten aangeboden in de vergadering van september 2023. De verdere uitwerking hiervan landt hierdoor nog niet in de begroting 2024.
• Amendement 755 Verhoging financiële ondersteuning fracties. Deze is in de Najaarsnota 2023 verhoogd met een structureel effect in de Begroting 2024 en verder.